Deze 34e editie van de zomertentoonstelling ging over hoe de Stoommachine ook in Aartswoud z’n intrede deed en van invloed was op het vervoer en de waterhuishouding in Westfriesland. Tijdens deze tentoonstelling wordt .m.v. foto’s en materiaal een beeld geschetst dvan het (korte) stoomtijdperk in Aartswoud. Tramlijn Schagen – Wognum Even na het midden van de negentiende eeuw deed de stoomtrein als hyper modern vervoermiddel ook in Nederland zijn intrede. Al vrij vlot zag men de voordelen van dit nieuwe wonder dat sneller ging dan vervoer per schuit of paard en wagen, en het kon veel meer lading over land meenemen dan ieder ander vervoermiddel in die tijd. Dit begint met een vooruitstrevend civiel – ingenieur, dhr. A. J. Krieger, die in 1881 met een voorstel komt voor een paardentramlijn tussen beide steden. Het uiteindelijke uitgewerkte plan voor een stoomtramlijn kwam van dhr. W. H. Arkes die in 1890 met hulp van civiel ing. J. Schotel een zeer vergevorderde poging deed om Rijk en lokale bestuurders te overtuigen. Nadat de onderneming van Arkes onder dubieuze omstandigheden failliet werd verklaard namen lokale bestuurders het initiatief over en riepen een comité in het leven en besloten aanleg en eer van de lijn zelf op zich te nemen. De heren besluiten het plan van ing. Schotel, gemaakt in opdracht van dhr. Arkes, compleet over te nemen welk tracé eindigt en aan moet sluiten bij station Wognum – Nibbixwoud (hierna: Wognum) op het al bestaande HN spoor om daarover verder naar eindbestemming Hoorn te gaan. Dit comité bestond uit dhr. Jan Breebaart Klaaszoon, burgemeester te Winkel en tevens lid van de Eerste Kamer te Den Haag (niet te verwarren met destijds burgemeester Breebaart uit Hoogwoud), Mr. Baron W.K. van Dedum, burgemeester van Hoorn (die al snel werd opgevolgd door burgemeester August Zimmerman), en Mr. Cornelis P. Donker, Dijkgraaf van De Vier NoorderKoggen. Dit originele drietal heeft al een zeker belang (!) in de reeds eerder aangelegde HN (Hollands Noorderkwartier) lokaalspoorlijn Hoorn – Medemblik welk tracé gereed was in 1887 en waarvan de exploitatie word uitgevoerd door de HIJSM (de Hollandse IJzeren Spoorweg Maatschappij). Kort daarna komen nog in het comité dhr. Hector J.K. van den Steen, burgemeester van Spanbroek en Opmeer en dhr. D. van der Stok, burgemeester van Nieuwe Niedorp. De NV SMWF ofwel de Stoomtram Maatschappij West Friesland word door deze heren op 16 augustus 1894 tijdens vergadering opgericht. De statuten worden bij Koninklijk besluit op 31 december 1894 goedgekeurd en op 19 januari 1895 bij de Notaris ondertekend. Daarmee is de weg vrij gemaakt om de tramlijn aan te leggen. Het gevolg was dus dat lokale bestuurders, aangemoedigd en financieel ondersteund door de Rijksoverheid, zich massaal gingen verenigen in commissies welke traject plannen bedachten voor de plaatselijke streek. Dit waren veelal stoomtramlijnen waarvan de meeste met normaalspoor werden aangelegd om zo de overgang van tram naar lokaal en hoofdspoor zo soepel mogelijk te maken. Deze tramlijnen sprongen in die tijd werkelijk als paddenstoelen uit de grond. Zo ongeveer al deze tramlijnen eindigden in faillissement omdat grotendeels werd aangelegd zonder het belangrijkste beginsel van iedere onderneming, namelijk directe rentabiliteit en inzicht. Met andere woorden; men deed maar wat, in de vage hoop dat de baten de tekorten wel zouden goedmaken. Door de zeer ongunstige tracering van de meeste van deze lijnen en de (zelf opgelegde) snelheidsbeperkingen werd de concurrentieslag met de opkomende auto, bus en vrachtauto verloren. Dit alles overkwam ook de tramspoorlijn Schagen – Wognum. Had een goed aangelegde lokaalspoorlijn Schagen – Hoorn, in plaats van een tramlijn Schagen – Wognum, meer bestaansrecht? Zeer waarschijnlijk wel, en zelfs tot ver in de toekomst. Stoomgemaal Geestmer Ambacht nabij Aartswoud In de tweede helft van de 15e eeuw is voor het afwateren van het westelijk deel van West- Friesland (Geestmerambacht) een lang afwateringskanaal gegraven: de Langereis. Aan het noordelijk uiteinde ervan zijn toen in de Westfriese Omringdijk bij Aartswoud twee spui- en schutsluizen gebouwd die in verbinding stonden met de toenmalige Zuiderzee. Toen de Groetpolder aan de noordkant van de Omringdijk is drooggelegd, is het uitwateringskanaal verlengd naar Kolhorn. Bang als men is voor een eventuele dijkdoorbraak van de Groetpolder (en de gevolgen voor westelijk West-Friesland) werden de sluizen echter nog lange tijd in stand gehouden. De resten van de sluizen zijn nu nog duidelijk te zien onder een brug in de Omringdijk. In de zuidelijke balustrade van deze brug zit zelfs een (zwaar beschadigde) gedenksteen uit 1859, een jaar waarin de sluizen nog zijn gerestaureerd. Tussen 1895 en 1960 heeft op de plek van de sluizen het stoomgemaal van Aartswoud zorg gedragen voor de afwatering van 'De Vereenigde Raakmaats- en Niedorperkoggeboezem'. Om deze dubbel gedenkwaardige plek in de waterstaatkundige geschiedenis van westelijk West-Friesland voor het nageslacht te markeren, is veel vergeefse moeite gedaan om de oude steen te restaureren. Uiteindelijk is wel bereikt dat op kosten van hoogheemraadschap HHNK een informatiepaneel is geplaatst aan de noordkant van de brug (de steen is te zien aan de zuidkant Het Stoomgemaal Geestmer Ambacht werd in 1894 gebouwd en in 1970 werd het gesloopt. Het was een uniek gemaal en had twee horizontale stoommachines met ieder een capaciteit van 160 PK. De twee schepraderen hadden een capaciteit van 600m3 p/min. en heeft tot 1959 gewerkt om het water af te voeren van de ‘Waert’ aar de toenmalige zuiderzee.

In juli en augustus 13 & 14 juli 20& 21 juli 27 & 28 juli 3 & 4 augustus 10 & 11 augustus 17& 18 augustus 24 & 25 augustus geopend op zaterdag en zondagmiddag van 14.00 tot 17.00 in de kerk van Aartswoud Schoolstraat 45 Entree € 2,00 per persoon. Kinderen onder de 12 jaar gratis. Bezoekers van de tentoonstelling kunnen de gerestaureerde toren beklimmen. Kinderen onder begeleiding van een volwassene.